Thép là mặt hàng có số lượng lớn liên quan đến nền kinh tế quốc dân, đời sống của người dân và là nguồn tài nguyên quốc gia. Giá thép biến động đáng kể và giá thép bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau. Giá thép biến động liên tục do sự tác động đan xen của chi phí nguyên liệu, nhu cầu thị trường và kinh tế vĩ mô.
Lý do giá thép biến động
Thị trường thép hoạt động như một chỉ báo sớm của sức khỏe nền kinh tế. Khi ngành xây dựng, bản mã, sản xuất ô tô và cơ sở hạ tầng phát triển mạnh, kéo theo giá thép tăng vọt. Ngược lại, sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng hoặc suy thoái kinh tế sẽ khiến giá thép giảm sâu. Biến động này không chỉ ảnh hưởng đến các nhà máy luyện kim mà còn tác động trực tiếp đến biên lợi nhuận của các doanh nghiệp gia công cơ khí và kết cấu thép.
Hiểu rõ các nguyên nhân cốt lõi giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong việc lập kế hoạch sản xuất và dự trữ vật tư.
Các yếu tố ảnh hưởng đến giá thép
1. Bị ảnh hưởng bởi chu kỳ kinh tế
Vì thép là hàng hóa toàn cầu nên giá thép quốc tế ảnh hưởng lớn đến giá thép trong nước. Năm 2008, cuộc khủng hoảng tài chính của Mỹ lan rộng ra thế giới và gây ra một cơn sóng thần kinh tế khiến giá thép giảm mạnh!
Sự phát triển của ngành thép có mối tương quan tích cực với sự phát triển của nền kinh tế quốc dân. Khi nền kinh tế đất nước đang trong thời kỳ tăng trưởng nhanh, nhu cầu thị trường về sản phẩm thép tăng cao, giá cả tăng cao. Khi nền kinh tế trong nước bước vào thời kỳ điều chỉnh, giá thành sản phẩm thép cũng sẽ giảm theo.
2. Chi phí nguyên vật liệu đầu vào
Chi phí nguyên liệu chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cơ cấu giá thành. Chi phí đầu vào quyết định lớn đến giá bán ra của thép thành phẩm.
Thành phần không thể thiếu để sản xuất thép là: Quặng sắt, than cốc và thép phế liệu. Bất kỳ sự thay đổi nào về giá của các nguyên liệu này đều tạo ra hiệu ứng domino lên toàn bộ chuỗi giá trị ngành thép.
Quặng sắt chiếm khoảng 30% đến 40% chi phí sản xuất ra thép thành phẩm. Giá quặng sắt thường xuyên biến động do các yếu tố thời tiết hay chính sách khai thác.
Than cốc đóng vai trò cung cấp nhiệt và khử oxy. Giá than cốc đã từng tăng đến 50% trong năm 2024 do khủng hoảng năng lượng toàn cầu.
Thép phế liệu chiếm khoảng 10% chi phí và là đầu vào quan trọng. Nguồn cung thép phế liệu phụ thuộc nhiều vào tốc độ tái chế và phá dỡ công trình cũ.
Giá thép tại Việt Nam phụ thuộc lớn vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu. Vì vậy, giá thép tại Việt Nam rất nhạy cảm với thị trường quốc tế.
3. Tác động cung cầu thị trường
Các doanh nghiệp nên chú ý đến tình hình cung cầu của sản phẩm thép.
Nhu cầu tiêu thụ thép có tính chu kỳ rõ rệt và chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ các mùa trong năm cũng như tốc độ đô thị hóa.
Nhu cầu thép thường tăng cao vào mùa khô khi các công trình đẩy nhanh tiến độ và giảm xuống vào mùa mưa.
Sự phục hồi hay đóng băng của các dự án nhà ở và hạ tầng tác động tức thì đến lượng thép tiêu thụ.
Trung Quốc sản xuất và tiêu thụ hơn 50% lượng thép thế giới. Do đó, việc họ tăng hay giảm xuất khẩu sẽ làm rung chuyển giá thép toàn cầu.
4. Chi Phí Năng Lượng Và Vận Chuyển Đóng Vai Trò Gì?
Năng lượng và logistics tác động trực tiếp đến biên lợi nhuận của nhà sản xuất.
Ngành thép là một trong những ngành tiêu thụ năng lượng lớn nhất. Do đó, biến động giá điện và xăng dầu sẽ được phản ánh ngay vào giá thành phẩm.
Giá điện: Chi phí điện năng chiếm khoảng 5% giá thành thép; việc tăng giá điện buộc các nhà máy phải điều chỉnh giá bán để bù đắp.Xăng dầu: Giá nhiên liệu ảnh hưởng đến chi phí vận chuyển nguyên liệu thô về nhà máy và phân phối thành phẩm đến đại lý.
5. Các Yếu Tố Vĩ Mô Và Chính Sách Nhà Nước Ảnh Hưởng Ra Sao?
Chính sách thuế, tỷ giá hối đoái và lãi suất ngân hàng định hình môi trường kinh doanh và chi phí vốn của ngành thép.
Các yếu tố vĩ mô này tuy gián tiếp nhưng có sức ảnh hưởng diện rộng và dài hạn.
-
Tỷ giá hối đoái: Tỷ giá USD/VND tăng làm tăng chi phí nhập khẩu quặng sắt và than cốc, đẩy giá vốn hàng bán lên cao.
-
Lãi suất ngân hàng: Lãi suất cao làm tăng chi phí tài chính cho các doanh nghiệp thép vốn thâm dụng vốn vay lớn, đồng thời làm giảm nhu cầu vay mua nhà của người dân.
-
Thuế quan và bảo hộ thương mại: Các mức thuế chống bán phá giá từ Mỹ hay EU có thể hạn chế đầu ra xuất khẩu, gây dư thừa nguồn cung trong nước.
Sự ổn định kinh tế vĩ mô là nền tảng để thị trường thép phát triển bền vững và giảm thiểu các cú sốc về giá.
